Κύριε Νικήτα, χαιρόμαστε που σας έχουμε μαζί μας και μας δίνεται η ευκαιρία να σας γνωρίσουμε καλύτερα, αλλά και να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες για το αντικείμενο στο οποίο δραστηριοποιείστε. Αρχικά, θα θέλαμε να μοιραστείτε μαζί μας τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να στραφείτε στις Δομοστατικές σπουδές ως εξειδίκευση. Ήταν επιθυμία που είχατε από τα πρώτα χρόνια των σπουδών σας, ή προήλθε από την «ανάγνωση» των αναγκών των κτιριακών έργων της χώρας μας;
Η αλήθεια είναι ότι οι κατασκευές πάσης φύσεως με γοήτευαν από παιδί. Σαν ερέθισμα είχα τον νονό μου, ο οποίος είναι πολιτικός μηχανικός (συνταξιούχος πια) αλλά με έντονη δραστηριότητα σε ανέγερση οικοδομών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, βλέποντας σε διάφορες εκδρομές με τη σχολή σημαντικά εργοτάξια έργων υποδομής, όπως είναι η γέφυρα του Ρίου-Αντιρρίου, κοιλαδογέφυρες και σήραγγες των μεγάλων οδικών αξόνων της χώρας, ήξερα ότι το αντικείμενο των τεχνικών έργων αλλά και των μεγάλων κτιριακών είναι αυτό με το οποίο θέλω να ασχοληθώ. Όμως με γοήτευε πάντα ιδιαίτερα ο σχεδιασμός, και όχι τόσο η φυσική παρουσία στα εργοτάξια. Ίσως έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία, αλλά θεωρώ ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο high level μιας προμελέτης, έχουν πολύ μεγάλη αξία και επιρροή για όλη τη μετέπειτα πορεία ενός έργου.
Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την πραγματική υπόσταση της στατικής μελέτης, θα θέλαμε να μας εξηγήσετε επιγραμματικά τι περιλαμβάνει και πώς μπορεί να εφαρμοστεί στον ξενοδοχειακό κλάδο.
Καταρχάς να εξηγήσουμε ότι οι μελέτες για την ανέγερση ενός νέου κτιρίου συνήθως είναι η πολεοδομική, η αρχιτεκτονική, η στατική, η μηχανολογική και η γεωτεχνική μελέτη. Ο στατικός μελετητής, αν μιλάμε για ένα νεόδμητο κτίριο, είναι υπεύθυνος για να δώσει ζωή στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του αρχιτέκτονα. Είναι δηλαδή αυτός που τοποθετεί τις κολώνες, τα δοκάρια, τις πλάκες, αποφασίζει για τις διαστάσεις αυτών, τους οπλισμούς που αυτά περιλαμβάνουν, αν μιλάμε για κατασκευή οπλισμένου σκυροδέματος. Αν μιλάμε για παλιό κτίριο, το οποίο χρήζει επισκευών και ενισχύσεων, ο στατικός μελετητής είναι αυτός που αποφασίζει για τις ενισχύσεις που θα γίνουν, αν χρειάζεται να κατασκευαστούν νέα δομικά στοιχεία προς ενίσχυση του κτιρίου, ή να ενισχυθούν τα υφιστάμενα δομικά στοιχεία. Ο ξενοδοχειακός κλάδος, όπως άλλωστε και κάθε κλάδος, έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και κάποιες από αυτές είναι τα μεγάλα ανοίγματα, οι μεγάλοι χώροι στα lobby των ξενοδοχείων, οπότε περιορισμένη δυνατότητα τοποθέτησης υποστυλωμάτων, ακόμα και δοκών. Μια άλλη ιδιαιτερότητα του κλάδου είναι το φυσικό περιβάλλον, το οποίο δεν είναι πάντα όλες τις ημέρες του χρόνου το πιο φιλικό προς τις κατασκευές, είτε ως προς τα εδαφικά χαρακτηριστικά, είτε ως προς τις καταπονήσεις από το φυσικό περιβάλλον, βλέπε θαλάσσιο περιβάλλον, ισχυροί άνεμοι, κλπ.
Οι περιπτώσεις αναδιαμόρφωσης και επανάχρησης υφιστάμενων κτιρίων ως ξενοδοχεία, τα τελευταία χρόνια συνεχώς πληθαίνουν. Ποιες μελέτες και εργασίες εφαρμόζονται σε αυτές τις περιπτώσεις, και πόσο σημαντικές είναι για την τελική, λειτουργική αλλά και ασφαλή χρήση του χώρου;
Αυτή τη στιγμή είναι πολλές οι Ξενοδοχειακές μονάδες που αποφασίζουν να αναδιαμορφώσουν τους χώρους τους, ή ακόμα, σε πολλές περιπτώσεις, βλέπουμε πολλά κτίρια άλλης παλαιότερης χρήσης, π.χ. γραφεία, τα οποία «μεταμορφώνονται» σε Ξενοδοχεία. Καταρχάς, εκ του νόμου στις περιπτώσεις που διαμορφώνονται χώροι με πιο επιβαρυντική λειτουργία από αυτήν για την οποία σχεδιάστηκαν, π.χ. χώροι lobby, πισίνες κλπ, πρέπει να γίνεται έλεγχος στατικής επάρκειας, και σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά αυτές των παλαιών κτιρίων, προκύπτουν και κάποιες ενισχύσεις, προκειμένου να αντέχουν τα κτίρια τις σεισμικές φορτίσεις όπως αυτές προβλέπονται από τους σύγχρονους κανονισμούς. Οι έλεγχοι αυτοί της επάρκειας προϋποθέτουν την καλή καταγραφή των κτιρίων ως έχουν, τόσο από άποψη γεωμετρίας, όσο και από άποψη αντοχής των υλικών με τα οποία έχουν κατασκευαστεί. Για να έχουμε λοιπόν όσο το δυνατόν καλύτερη εικόνα για τα υλικά της κάθε κατασκευής που αντιμετωπίζουμε, κάνουμε τους λεγόμενους εργαστηριακούς ελέγχους. Οι τελευταίοι προϋποθέτουν φυσική παρουσία συνεργείου στα κτίρια, όπου παίρνουμε δείγματα από το σκυρόδεμα, σκανάρουμε τα δομικά στοιχεία για να δούμε τους οπλισμούς, και ένα πλήθος από άλλους ελέγχους, προκειμένου να έχουμε την καλύτερη δυνατή εικόνα των αντοχών των υλικών. Αμέσως μετά παίρνουμε αυτά τα δεδομένα, και τα εισάγουμε μαζί με τη γεωμετρία του εκάστοτε κτιρίου σε εξειδικευμένο στατικό λογισμικό, το οποίο μας βοηθάει να διαγνώσουμε ποια είναι τα σημεία που το κτίριό μας «πονάει», κυρίως στην περίπτωση ενός σεισμού. Εκεί ακριβώς είναι που πάμε μετά και προδιαγράφουμε τις ενισχύσεις στο κτίριο, προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι και πάλι το κτίριο μπορεί να αντέχει τα φορτία που πρέπει, σύμφωνα με τους σύγχρονους κανονισμούς.
Άρα λοιπόν, για να απαντήσω στο ερώτημά σας για το πόσο σημαντικές είναι αυτές οι μελέτες για τα υφιστάμενα κτίρια, η απάντηση είναι ότι είναι πολύ σημαντικές, αφού η «συνταγή» που θα προδιαγράψει ο στατικός για ένα υφιστάμενο κτίριο, είναι αυτή που θα καθορίσει όλη τη μετέπειτα πορεία της ζωής του κτιρίου.
Έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου η αρχιτεκτονική πρόταση δεν μπορούσε να υλοποιηθεί λόγω στατικής ασφάλειας και έπρεπε να τροποποιηθεί; Σε τέτοιες περιπτώσεις, ποια διαδικασία ακολουθείτε και πώς γίνεται η συνύπαρξη με την αρχιτεκτονική ομάδα, για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος;
Το κλειδί για εμάς στη διαδικασία της αρχιτεκτονικής δημιουργίας είναι εγκαίρως ο αρχιτέκτονας να επικοινωνεί το concept του με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους μελετητές.
Ειδικά με τον στατικό, αυτό έχει μεγάλη σημασία, μιας και οι διαστάσεις και οι θέσεις των δομικών στοιχείων είναι και αυτά αρχιτεκτονικά στοιχεία.
Στις περιπτώσεις λοιπόν των μελετών που εμείς εμπλεκόμαστε, που ο αρχιτέκτονας μας έχει προσεγγίσει από τα πρώτα στάδια των μελετών, εκεί δεν έχει προκύψει ποτέ κάποια έκπληξη για κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη. Υπάρχουν και μελέτες όμως στις οποίες μπαίνουμε στα μέσα της διαδρομής. Εκεί προσπαθούμε πάντα με κατανόηση στον αρχιτέκτονα και το όραμά του για το κτίριο, να ικανοποιούμε την πλειοψηφία των αναγκών. Οι στατικοί μας έχουν όλοι αναπτύξει μέσα από τα χρόνια της τριβής στο αντικείμενο μια δημιουργική μεθοδολογία, η οποία μας επιτρέπει να προσεγγίζουμε κάθε πρόβλημα το οποίο μπορεί να φαίνεται άλυτο στατικά, και να το μετατρέπουμε σε μια αισθητικά και τεχνικά άρτια λύση. Εκτός από τις τεχνικές ικανότητες, για τα κτιριακά έργα απαιτείται, κατά την άποψή μας, ο στατικός να επιστρατεύει και άλλες δεξιότητες όπως είναι η ενσυναίσθηση και η κατανόηση, γιατί μόνο έτσι, σε έναν διάλογο με άλλες ειδικότητες, και εν προκειμένω με τους αρχιτέκτονες, μπορεί να έρθει ο ένας μελετητής κοντά με τον άλλο και να βρεθούν λύσεις σε όλα τα προβλήματα.
Πόσο και σε τι βαθμό επηρεάζεται η στατική μελέτη από τη γεωμορφολογία του εδάφους; Το ελληνικό τοπίο ευνοεί ή φέρνει δυσκολίες και επιπρόσθετες εξειδικευμένες ανάγκες στις κατασκευές;
Χαίρομαι που θίξατε αυτό το θέμα, γιατί οι περισσότεροι συνήθως το γεωτεχνικό θέμα το βάζουν κάτω από το χαλί. Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα είναι γεωμορφολογικά μια πλούσια χώρα, έχει μεγάλη ποικιλία, και αυτό φυσικά εκτός από τη φυσική ομορφιά παρουσιάζει και μεγάλο τεχνικό ενδιαφέρον. Το θέμα είναι ότι, εκτός από τις μεγάλες κτιριακές υποδομές στις οποίες είναι υποχρεωτικό, στα υπόλοιπα κτιριακά έργα δεν απαιτείται εκ του νόμου να διερευνήσει κάποιος το υπέδαφος, εκεί όπου θεμελιώνουμε τις κατασκευές μας, πριν κάνει τον σχεδιασμό των θεμελιώσεων. Ως εκ τούτου, για τα συνήθη οικοδομικά καλούμαστε οι στατικοί να πάρουμε την ευθύνη ως προς τις εδαφικές παραμέτρους που βρίσκονται κάτω από το κτίριό μας. Εκεί φυσικά οι περισσότεροι συνάδελφοι, για να μπορούν να κοιμηθούν τα βράδια, παίρνουν συντηρητικές παραδοχές, κάτι που βέβαια είναι εις βάρος της οικονομίας αλλά τις περισσότερες φορές υπέρ της ασφάλειας.
Αν θα θέλαμε να μιλήσουμε για ιδιαιτερότητες σχετικά με το έδαφος σε σχέση με άλλες χώρες, μάλλον η κυριότερη είναι αυτή του σεισμού, μιας και ως γνωστόν σεισμός είναι η κίνηση του εδάφους.
Ποια είναι τα εργαλεία που έχετε στη διάθεσή σας και πώς το Building Information Modeling (BIM) μπορεί να βοηθήσει ένα έργο, από τα πρώτα στάδια μελέτης του αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του;
Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο στατικός διαφοροποιούνται ανάλογα με το στάδιο της μελέτης. Έτσι, αν θα θέλαμε να κάνουμε μια κατηγοριοποίηση, θα ήταν η εξής:
- Εργαλεία αποτύπωσης
- Εργαλεία εργαστηριακών ελέγχων
- Εργαλεία ανάλυσης
- Εργαλεία σχεδίασης
- Εργαλεία BIM
Πάμε λίγο να εξηγήσουμε και το καθένα λίγο πιο λεπτομερώς.
- Τα εργαλεία αποτύπωσης είναι συνήθως τοπογραφικά όργανα, αλλά σε πολλές περιπτώσεις πλέον χρησιμοποιούνται και laser scanner, ακόμα και drones, για την πιο αποτελεσματική και ακριβή αποτύπωση μεγάλης κλίμακας κτιρίων ή κατασκευών.
- Τα εργαλεία εργαστηριακών ελέγχων αφορούν τις μελέτες υφιστάμενων κτιρίων. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα κρουσίμετρα (που μετράνε τη θλιπτική αντοχή του σκυροδέματος), τα scanner (τα οποία «βλέπουν» τους οπλισμούς μέσα στα στοιχεία οπλισμένου σκυροδέματος) και οι «καροτιέρες» όπως τις λέμε εμείς, οι οποίες είναι συσκευές που μας βοηθούν να πάρουμε τις πυρηνοληψίες (καρότα).
- Σχετικά με τα εργαλεία ανάλυσης υπάρχει μια πληθώρα λογισμικών στην ελληνική και παγκόσμια αγορά, τα οποία βοηθούν τους μηχανικούς να προσομοιώνουν τις γεωμετρίες των κτιρίων τους υπολογιστικά, να βάζουν τα φορτία τα οποία καταπονούν τα κτίρια αυτά, και με τους κατάλληλους συνδυασμούς δράσεων όπως επιβάλλουν οι κανονισμοί, υπολογίζεται η ένταση που αναλογεί στο κάθε στοιχείο. Η ένταση αυτή μεταφράζεται σε οπλισμό και διαστάσεις των στοιχείων που έχουν τα δομικά στοιχεία μιας κατασκευής. Μετά από αυτή τη διαδικασία δηλαδή, το τελικό παραγόμενο είναι οι διαστάσεις μιας κολώνας, ενός δοκαριού, το πάχος μιας πλάκας, καθώς και οι οπλισμοί που πρέπει να βρίσκονται μέσα σε αυτά.
- Τα εργαλεία σχεδίασης που χρησιμοποιούμε στη σύγχρονη εποχή λέγονται Computer Aided Design ή αλλιώς CAD λογισμικά. Αντικαθιστούν την κλασική ρετρό πλέον εικόνα των σχεδιαστηρίων με τις μεγάλες πινακίδες και τους μεγάλους χώρους σχεδιαστηρίων. Πλέον αυτοί έχουν αντικατασταθεί από ένα γραφείο και συνήθως δύο οθόνες, για να έχει ο σχεδιαστής την άνεση σχεδίασης και να μην κουράζονται τα μάτια. Πληθώρα λογισμικών και εδώ.
- Τέλος, αλλά πολύ σημαντικό, είναι τα λογισμικά Building Information Modeling ή αλλιώς BIM. Εδώ δεν πρόκειται μόνο για σχεδιαστικά προγράμματα, αλλά πλέον για περιβάλλον στο οποίο όλες οι ειδικότητες «χτίζουν» παράλληλα ένα μοντέλο, το οποίο αποτελεί το φυσικό αντικείμενο μιας κατασκευής ή ενός πλήθους κατασκευών μαζί με την προσομοίωση του περιβάλλοντος χώρου. Το βασικό στοιχείο του BIM είναι ότι βοηθάει όλες τις ειδικότητες να δουν εγκαίρως τις όποιες αναντιστοιχίες υπάρχουν μεταξύ τους και να διορθωθούν πριν ξεκινήσει η φάση της κατασκευής. Επίσης, ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του BIM είναι ότι βοηθά τον Κύριο του Έργου και μετά την υλοποίηση της κατασκευής, στο να παρακολουθεί την κατασκευή του ακόμα και για θέματα καλής λειτουργίας και συντήρησης.
Θα θέλατε να μας περιγράψετε μία ιδιαίτερα απαιτητική περίπτωση ξενοδοχειακού έργου την οποία χρειάστηκε να αντιμετωπίσετε, καθώς και να μας αναφέρετε τις λύσεις τις οποίες εφαρμόσατε;
Ναι, βεβαίως! Η τελευταία περίπτωση είναι ένα κτίριο που δουλεύουμε αυτή τη στιγμή. Πρόκειται για ένα πολυώροφο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο μετατρέπεται από κτίριο γραφείων σε κτίριο δωματίων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Η πρόκληση σε αυτό το κτίριο ήταν ότι αντιμετωπίσαμε πολλές κακοτεχνίες (δοκούς που δεν πατούσαν σωστά πάνω σε κολώνες), πολύ λεπτές πλάκες, ασυνέχεια υποστυλωμάτων καθ’ ύψος και πολλά άλλα. Επιπλέον δυσκολία σε αυτό, ήταν ότι έπρεπε να γίνει προσθήκη ορόφου.
Καταρχάς, για να μην επιβαρυνθεί το κτίριο, προτείναμε στον αρχιτέκτονα η προσθήκη να είναι μεταλλική. Επόμενη πρόκληση ήταν οι θέσεις των υποστυλωμάτων που μας έδωσε ο αρχιτέκτονας. Έπεφταν οι περισσότερες όχι στη συνέχεια των υποστυλωμάτων των από κάτω ορόφων, αλλά σε άλλες θέσεις. Ως εκ τούτου προέκυπταν πολλές ενισχύσεις, ακριβώς μόνο και μόνο λόγω των θέσεων των μεταλλικών υποστυλωμάτων. Κάναμε μια σειρά από επιλύσεις για τη νέα μεταλλική προσθήκη και προτείναμε άλλη διάταξη των μεταλλικών κολωνών. Ο αρχιτέκτονας εξεπλάγη θετικά και πολύ περισσότερο ο ιδιοκτήτης του κτιρίου, γιατί με τη λύση αυτή εξοικονόμησε αρκετά χρήματα που αλλιώς θα έπρεπε να ρίξει σε επιπλέον ενισχύσεις.
