Ποιότητα Αέρα & Πανδημία Covid-19
Με την καλοκαιρινή περίοδο να έχει ήδη αρχίσει, και καθώς μας απασχολεί το πώς ο Τουρισμός μας θα οδηγηθεί σε μια ουσιαστική άνοδο, είναι πολύ σημαντικό τα ξενοδοχεία, γενικά τα τουριστικά καταλύματα (αλλά και άλλοι χώροι όπως π.χ. τα εστιατόρια, τα γυμναστήρια, ακόμη και τα καταστήματα ρούχων, τροφίμων ή αισθητικής), να είναι προετοιμασμένα για να υποδεχθούν Ταξιδιώτες, αλλά και κάθε είδους επισκέπτη. Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι, στην εποχή-Covid, τα συστήματα καθαρισμού αέρα είναι απαραίτητα σε όλους τους χώρους μιας ξενοδοχειακής εγκατάστασης (όπως το εστιατόριο, το Lobby ή τα δωμάτια), προκειμένου αυτή να υποδεχθεί τους πελάτες της με ασφάλεια, αξιοπιστία αλλά και αίσθημα ευθύνης.
Βέβαια, η ανάγκη αυτή δεν είναι εντελώς καινούρια. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο πως η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία μας. Επιπρόσθετα, είναι ήδη γνωστές οι δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία που προκαλούνται από τον ανεπαρκή αερισμό των χώρων –ακόμη και αν δεν υπάρχει συνωστισμός. Όπως εξηγεί ο Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ομώνυμο Εργαστήριο του ΑΠΘ, κος Δημοσθένης Σαρηγιάννης, σε σχετικό άρθρο του στα 100% Hotel Specials, “τα αιωρούμενα σωματίδια σε εσωτερικούς χώρους αποτελούν καίριο ζήτημα για την επιστημονική κοινότητα, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία, λόγω των δυσμενών επιπτώσεων που μπορούν να προκαλέσουν στην ανθρώπινη υγεία”.
Οι εσωτερικοί χώροι, συχνά καλούμενοι και “εργασιακοί”, μπορούν εύκολα να γίνουν εστία λοιμώξεων, αλλεργιών και μετάδοσης ιών, εξαιτίας του καθημερινού συγχρωτισμού, οπότε ο καθαρισμός του αέρα είναι αναγκαίος. “Σε καταστάσεις όμως έκτακτης ανάγκης”, λέει ο κος Σαρηγιάννης, “όπως η τρέχουσα πανδημία, προκειμένου να διασφαλιστεί η υγεία του πληθυσμού σε διάφορες κοινωνικές δομές, και ιδιαίτερα στους εσωτερικούς χώρους, … υπάρχει ανάγκη να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, γιατί τα πράγματα μπορούν εύκολα να φύγουν εκτός ελέγχου”.
Τη σημασία του αέρα εσωτερικών χώρων, ειδικά στην εποχή της πανδημίας, επισημαίνει και ο ερευνητής Dr George Pavlakis, ερευνητής στις ΗΠΑ με ειδίκευση στη μελέτη ανθρώπινων ρετροϊών και τους εμβολιασμούς: “Ο αέρας των εσωτερικών χώρων είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα αλλά και από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες ποιοτικής βελτίωσης για την αντιμετώπιση αερογενούς επιδημίας. Ο κορωνοϊός μεταδίδεται κυρίως αερογενώς, που σημαίνει ότι ο αέρας των εσωτερικών χώρων είναι εξαιρετικά σημαντική παράμετρος για τη μετάδοση. Ο ιός βρίσκεται στον αέρα σε πολύ μικρά σωματίδια που του επιτρέπουν να παραμένει στον αέρα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Από εκεί μεταδίδεται σε καινούρια θύματα”.
Μετάδοση Κορωνοϊού
Ο κος Σαρηγιάννης εξηγεί στο άρθρο του πώς τα σωματίδια στον αέρα μπορούν να μεταφέρουν τον ιό: “Μέσω της αναπνοής ο άνθρωπος μπορεί να παράγει σωματίδια διαμέτρου >5 μm. Τα σωματίδια αυτά που παράγονται από τον βήχα ή το φτέρνισμα, είτε πέφτουν στο έδαφος λόγω βαρύτητας μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, είτε μετατρέπονται σε πολύ μικρότερα μεγέθη (<1μm), με αποτέλεσμα να παραμένουν στην ατμόσφαιρα για πολλές ώρες. Αυτά τα μικρότερα σωματίδια μπορούν να ταξιδεύουν ελεύθερα στον αέρα και να μεταφέρουν το ιογενές τους περιεχόμενο εκατοντάδες μέτρα από το σημείο εκπομπής τους. Αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο, καθώς αναπνεύσιμα σωματίδια μπορούν να διεισδύσουν στις κυψελίδες των πνευμόνων, ενώ τα υπέρλεπτα σωματίδια(όπως το μόριο του ιού SARS-CoV-2 που έχει πολύ μικρή διάμετρο) μπορούν να διεισδύσουν είτε απευθείας στη συστημική κυκλοφορία του αίματος είτε μέσω της μεταφοράς τους επάνω σε μεγαλύτερα σωματίδια”.
Θεωρητικά, η μετάδοση του κορωνοϊού μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε μέσω άμεσης και έμμεσης επαφής, είτε αερογενώς μέσω της έκθεσης σε μικρά σταγονίδια και σωματίδια που φέρουν ιικό φορτίο και μπορούν να παραμείνουν στον αέρα για μερικά λεπτά έως και ώρες. Μάλιστα για μήνες, οι αρχές Υγείας δεν έδιναν μεγάλη σημασία στην πιθανότητα λειτουργίας των εσωτερικών χώρων με φτωχή ποιότητα αέρα ως κέντρων υπερμετάδοσης. Ωστόσο αυτή η “ισορροπία” άλλαξε. Η αερομεταφορά του κορωνοϊού είναι πλέον αποδεκτό ότι αποτελεί τρόπο μετάδοσης ΠΟΛΥ συχνότερο και ευκολότερο από τη φυσική επαφή.
Τον Οκτώβριο 2020 ο γνωστός μας πλέον CDC των ΗΠΑ άλλαξε τη σύσταση περί μετάδοσης. Η παλαιά προέβλεπε ότι η μετάδοση γινόταν μέσω προσωπικής επαφής και μετάδοση στον αέρα μόνο μέσω μεγάλων σωματιδίων εκπνοής που δεν ταξιδεύουν μακριά, ενώ η μετάδοση μέσω σωματιδίων αεροζόλ ήταν πρακτικά ανύπαρκτη. Πλέον η σύσταση είναι ότι ιοί όπως ο SARS-CoV-2 μπορούν να προσκολληθούν στην επιφάνεια των αιωρούμενων σωματιδίων και να παραμείνουν για ώρες ή και μέρες στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα μετάδοσης του ιού μέσω των αιωρούμενων σωματιδίων.
Εξαερισμός χώρων και καθαρισμός αέρα
Έτσι, την 1η Μαρτίου 2021, ο ΠΟΥ δημοσίευσε τον οδικό χάρτη για καλύτερο εξαερισμό. Το έγγραφο καθορίζει συγκεκριμένους στόχους και μέτρα που μπορούν να λάβουν επιχειρήσεις και οργανισμοί, για να βελτιώσουν τον Αερισμό και να κάνουν τους χώρους τους ασφαλέστερους. Όπως επισημαίνει ο κος Παυλάκης: “Όλοι οι επαγγελματίες πρέπει να βρουν τρόπο να διευκολύνουν μελλοντικές δράσεις που αποσκοπούν σε καλύτερο αέρα! Όσο γρηγορότερα βρούμε λύσεις, τόσο ευκολότερα θα απαλλαγούμε από τον κορωνοϊό”.
Έτσι μπαίνουν στη ζωή μας οι συσκευές Απολύμανσης & Καθαρισμού Αέρα. Οι συσκευές καθαρισμού αέρα είναι συσκευές που, με τη χρήση διαφόρων τεχνολογιών,καθαρίζουν την ατμόσφαιρα ενός χώρου από σωματίδια ρυπαντών, όπως βακτήρια, ιούς και αλλεργιογόνα, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα αέρα του εσωτερικού χώρου. Ο κος Σαρηγιάννης προτείνει να τοποθετηθούν τέτοια συστήματα σε όλους τους κλειστούς χώρους, και δη εμπορικούς, που θα υπάρξει συγχρωτισμός, ως ένα επιπλέον μέτρο προφύλαξης από τον κορωνοϊό, και στο άρθρο του αναλύει το γιατί:“Οι συσκευές απολύμανσης του αέρα εσωτερικών χώρων μπορούν να επιτύχουν μια μείωση του σωματιδιακού και ιικού φορτίου κατά 55% με 93%, ανάλογα με τον όγκο του αέρα και τις διαστάσεις των εσωτερικών χώρων. Αναλυτικές και μακρόχρονες μετρήσεις που έχουμε κάνει τόσο στο εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ όσο και στο πεδίο (σε πραγματικές εφαρμογές) με παραπάνω από μία συσκευή (δηλαδή τόσο με συσκευές με φίλτρα όσο και με συσκευές απολύμανσης), δείχνουν μια μείωση του αριθμού των σωματιδίων που μπορεί να φτάσει στο 96%, αν χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά. Η σωστή τοποθέτηση συστημάτων καθαρισμού αέρα μπορεί να μειώσει τη μεταφορά των αερολυμάτων που συσχετίζονται με τον κορωνοϊό μέχρι 90%”, τονίζει ο κος Σαρηγιάννης.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο κος Κωνσταντίνος Σιούτας, Μηχανολόγος Μηχανικός, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών & Μηχανικών Περιβάλλοντος και κάτοχος της έδρας Fred Champion στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC): “Η λύση στη λειτουργία της αγοράς, ειδικά σε χώρους όπως η εστίαση, βρίσκεται στην τεχνολογία των καθαριστών αέρα” επισημαίνει, προσθέτοντας: “σε κάποιους χώρους δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει πλήρως το μέτρο της μάσκας, πχ στην εστίαση. Ο μόνος τρόπος για να υπερκεραστεί αυτό το πρόβλημα είναι να τοποθετηθούν ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΕΡΑ εσωτερικού χώρου”.
“Ένας καθαριστής αέρα είναι πλέον ίσως η σημαντικότερη και καλύτερη επένδυση που μπορείτε να κάνετε για την επιχείρησή σας”, επισημαίνει και ο κος Λ. Λαζάρου, γνωστός chef που έχει εγκαταστήσει παρόμοια συστήματα στο γνωστό εστιατόριό του, το “Βαρούλκο”.
Λειτουργία & Τεχνολογίες συσκευών Καθαρισμού Αέρα
Οι Καθαριστές Αέρα είναι συστήματα που κάνουν αυτό που λέει η ονομασία τους: καθαρίζουν τον αέρα ενός χώρου. Όπως διαβεβαιώνει και η Αμερικανική Εταιρεία Χημικών, παρόλο που η επίσημη καθοδήγηση από τοΚέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) υποδηλώνει ότι η κοινωνική αποστασιοποίηση και η μάσκα είναι οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι για την αποτροπή της εξάπλωσης του COVID-19 σε εσωτερικούς χώρους, είναι επίσης σαφές από τους ίδιους Οργανισμούς ότι οι Καθαριστές Αέρα μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων, συμπεριλαμβανομένων των ιών.
Αυτά τα μηχανήματα βασίζονται σε διάφορες τεχνολογίες, από προηγμένα φίλτρα έως εκπομπή ριζών υδροξυλίου, χρήση ακτινοβολίας UVC ή και συνδυασμούς τους, για να συγκρατούν ή και να εξουδετερώνουν ατμοσφαιρικά μικροσωματίδια (PM), ιούς, βακτηρίδια, μικροοργανισμούς, σκόνη, τοξίνες καπνού, νεκρά κύτταρα δέρματος κατοικίδιων, ακόμη και οσμές.
1. Μια δημοφιλής κατηγορία συσκευών Καθαρισμού Αέρα είναι αυτές που χρησιμοποιούν προηγμένα προφίλτρα και φίλτρα, όπως είναι τα φίλτρα ΗΕΡΑ,από γυαλί ή ίνες πολυμερών, μια τεχνολογία που έχει τις ρίζες της στις μάσκες αερίων από φίλτρα ασβέστου, του Β’ ΠΠ, κατά την οποία οι ίνες του φίλτρου αιχμαλωτίζουν τα αιωρούμενα σωματίδια. Εννοείται ότι βασική προϋπόθεση είναι ο αέρας του χώρου να περνάει από το μηχάνημα καθαρισμού αέρα, να καθαρίζεται μέσω των φίλτρων και να αποδίδεται πάλι “καθαρός” στον χώρο, πράγμα που κάνει σημαντικό να έχει υπολογισθεί σωστά η διάταξη και η θέση των συσκευών Καθαρισμού, ώστε οι προδιαγραφές του ανεμιστήρα τους να καλύπτουν τις ανάγκες του χώρου (εκτιμάται ότι ο αέρας πρέπει να “ανανεώνεται” 6 φορές την ώρα). Επίσης σημαντική παράμετρος είναι η συχνή και έγκαιρη αλλαγή των φίλτρων.
2. Μια άλλη μέθοδος καθαρισμού του αέρα περιλαμβάνει τη χρήση του υπεριώδους C (UVC) φωτός για την απενεργοποίηση ιών, συμπεριλαμβανομένου του SARS-CoV-2, καθιστώντας τους αδύνατους να αναπαραχθούν, προσβάλλοντας απευθείας το RNA και το DNA κάθε μικροοργανισμού μέσω διμερισμού. Ωστόσο, η άμεση έκθεση στο UVC μπορεί να είναι επιβλαβής για τους ανθρώπους, γεγονός που οδήγησε τους ειδικούς να προτείνουν την τοποθέτηση των φώτων μέσα στους αγωγούς HVAC ή τη μείωση της έντασης του φωτός UVC ή την τοποθέτησή του σε ύψος άνω των 2.1 μέτρων με κατεύθυνση προς το ταβάνι, έτσι ώστε να μην μπορεί να διεισδύσει σε ζωντανά κύτταρα, αλλά να μπορεί να σκοτώσει τους ιούς – ειδικά στις επιφάνειες.
3. Μια ακόμη ενδιαφέρουσα κατηγορία είναι ο συνδυασμός των ανωτέρω τεχνολογιών: σύστημα ανακύκλωσης και καθαρισμού του αέρα με τη χρήση UVC μέσα στη συσκευή για αδρανοποίηση του κορωνοϊού ΑΝΤΙ για φίλτρα, μειώνοντας έτσι και την ανάγκη αντικατάστασης φίλτρων.
4. Από την άλλη, πολύ δημοφιλή και πρακτικά για κάποιους χώρους είναι τα συστήματα απολύμανσης χώρων με συσκευές αποστείρωσης με UVC, που λειτουργούν πολύ αποτελεσματικά ΧΩΡΙΣ την παρουσία ανθρώπων στον χώρο, δηλαδή συνιστώνται για εφαρμογή στα διαλείμματα ανάμεσα στις χρήσεις του χώρου.
5. Άλλη κατηγορία είναι οι συσκευές με λειτουργία ιονισμού, πουμε ηλεκτρόδια υψηλής τάσης παράγουν μια μεγάλη ποσότητα αρνητικά (και θετικά) φορτισμένων ιόντων, που προσκολλώνται στα σωματίδια που βρίσκονται στον αέρα. Αυτά γίνονται βαρύτερα από τον αέρα γύρω τους και πέφτουν στο πάτωμα ή απορροφώνται από τον συλλέκτη σκόνης μέσα στη συσκευή. Έτσι, τα βλαβερά σωματίδια αφαιρούνται από τον αέρα χωρίς να εισέλθουν πάλι στη συσκευή, δεν εξολοθρεύονται αλλά και δεν εξουδετερώνονται, οπότε συχνά συνδυάζονται με άλλες τεχνολογίες, όπως π.χ. τις UVC συσκευές για καθαρισμό των επιφανειών.
Τα αρνητικά ιόντα ωστόσο προστατεύουν επίσης από τα μικρόβια στον αέρα, που προκαλούν φτέρνισμα, βήχα ή ερεθισμό του λαιμού, γι’ αυτό και η τεχνολογία ιονισμού έχει αρκετούς οπαδούς, παρά τους περιορισμούς στη χρήση τους. Μόλις τα αρνητικά ιόντα φτάσουν στο αίμα, παράγουν βιοχημικές αντιδράσεις που αυξάνουν τα επίπεδα της χημικής διάθεσης της σεροτονίνης. Είναι άοσμα, άγευστα και αόρατα μόρια τα οποία εισπνέουμε σε μεγάλες ποσότητες σε πολλούς εξωτερικούς χώρους, όπως στο βουνό ή στην παραλία -δημιουργούνται στη φύση καθώς τα μόρια του αέρα διασπώνται με το φως του ήλιου, την ακτινοβολία και την κίνηση του αέρα και του νερού, και προκαλούν μία αίσθηση ευφορίας.
6. Τέλος, ορισμένα συστήματα τελευταίας τεχνολογίας χρησιμοποιούν φωτοκαταλυτική οξείδωση για την παραγωγή ιόντων και ριζών (υδροξυλίου), με την ίδια αρχή που βρίσκεται πίσω από τα αυτοκαθαριζόμενα γυάλινα συστήματα. Όταν το υπεριώδες φως λάμπει σε κάποια υλικά (όπως το διοξείδιο του τιτανίου), δημιουργεί αρνητικά ηλεκτρόνια και θετικά φορτισμένα είδη, που μπορούν στη συνέχεια να αντιδράσουν με τον αέρα για να δημιουργήσουν ανιόντα υπεροξειδίου, μαζί με ρίζες υδροξυλίου (ΟΗ) και υδροϋπεροξυλίου (ΟΟΗ).
Τα υδροξύλια είναι τα φυσικά καθαριστικά της Γης. Είναι ασφαλή μόρια που υπάρχουν στη φύση και είναι ο πιο σημαντικός καθαριστικός παράγοντας για το περιβάλλον μας. Τα υδροξύλια, και πιο συγκεκριμένα οι ρίζες υδροξυλίου (•OH), είναι βραχύβια μόρια που περιέχουν ένα μόνο άτομο οξυγόνου και ένα μόνο άτομο υδρογόνου. Δημιουργούνται φυσικά στην ατμόσφαιρα, όταν οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου αντιδρούν με υδρατμούς (H2O) και οξυγόνο (O2). Οι ατμοσφαιρικές ρίζες υδροξυλίου αντιδρούν με συμπυκνωμένους ρύπους στον αέρα και τους εξουδετερώνουν. Ο ευκολότερος τρόπος για να ολοκληρωθεί μια ρίζα υδροξυλίου είναι να αφαιρέσει ένα άτομο από μια άλλη κοντινή ουσία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα υδροξύλια διαλύουν τη μόλυνση. “Αυτό δημιουργεί ένα εξαιρετικά οξειδωτικό τοπικό περιβάλλον, στο οποίο τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου αντιδρούν με λιπίδια, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και νουκλεϊκά οξέα ιών", λέει ο Trupti Kotbagi, από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα. “Αυτές οι αντιδράσεις οδηγούν σε αλυσίδα συμβάντων, που εμποδίζουν τη λειτουργία του ιού και τον σκοτώνουν αποτελεσματικά
